घेई छंद

“जसराज काय गाणी बोलले?” लेखक: मिलिंद कुलकर्णी बदल हाच जगाचा नियम आहे. तंत्रज्ञानाची जोड मिळाल्यामुळे तर बदलाचा वेग अजूनच प्रचंड वाढतो आहे. हा बदल सतत कुठल्या ना कुठल्या रूपात आपल्या समोर येतो आहे. उपयोगी आणि निरुपयोगी नवनवीन माहिती दर मिनिटाला WhatsApp किंवा फेसबुकमार्गे फोनवर दिसते आहे. फोनमधून डोकं वर काढावं तर चोवीस तास भडक बातम्या ओकणारी खाजगी टीव्ही चॅनेल्स आहेत. वृत्तपत्रांची पण तीच परिस्थिती. या मधली मराठी भाषा ऐकल्यावर किंवा वाचल्यावर लक्षात येतं की गेल्या वीस वर्षात मराठी खूपच बदलली आहे. मराठी भाषेतल्या योग्य आणि चपखल शब्दांचा वापर कमी होताना दिसतो आहे. असं का होतंय ते कळत नाही. कदाचित सगळ्या लोकांना समजावं म्हणून भाषा बिघडवायची असं काही टीव्हीवाल्यांनी परस्पर ठरवलं असावं का? किंवा त्यांनाच अजून मराठी भाषेची ताकद समजलेली नाही? मराठीत अनेक शब्द असे आहेत की त्यांना सांस्कृतिक किंवा गर्भित अर्थ आहे. ‘नारळ’ आणि ‘श्रीफळ’ या शब्दांचा अर्थ जरी एकच असला तरी दोन्हीची छटा वेगळी आहे. ‘पाणी’ आणि ‘तीर्थ’. ‘तांदूळ’ आणि ‘अक्षता’. अजून कितीतरी उदाहरणं आहेत .  शब्दाचे अर्थ एकच, पण भ

सुरांची नजर, की समज? कॉलेजमध्ये असतानाची गोष्टं, म्हणजे पंचवीस वर्ष उलटून गेली. खूप वाचायची आवड तेव्हाही होती. पु. ल. देशपांडे अतिशय आवडते लेखक. त्यांच्या सगळ्या पुस्तकांची पारायणं झालेली असली तरीसुद्धा त्यांनी लिहिलेलं किंवा त्यांच्याबद्दल काहीही लिहून आलेलं वाचायची ओढ असायची. तब्येत खालावत असूनही ते अधून-मधून लेखन करत होते. त्यांचे  ‘कालनिर्णय’ कॅलेंडरच्या मागचे लेखसुद्धा हवेहवेसे वाटायचे. त्यावेळी त्यांच्याबद्दलच्या एका गोष्टीची आठवण अजूनही ताजी आहे. शास्त्रीय गायक म्हणून संजीव अभ्यंकर तेव्हा हळूहळू लोकांना परिचित होऊ लागला होता. १९८५-८६ चा काळ. संजीवचं गाणं तेव्हा आवडलं होतं. त्यातून संजीव माझ्या वयाचा आणि पुण्यात राहणारा म्हणून त्याच्याबद्दल जास्तच कौतुक वाटायचं. ‘रविवार सकाळ’ वृत्तपत्रात संजीवबद्दल तेव्हा एक छान लेख आला होता. संजीव हा एक दैवी चमत्कार (child prodigy) असून अगदी सात-आठ वर्षाच्या वयापासून उत्तम गाणं आणि मैफिली करत असे असं त्या लेखातून कळलं. त्यात लिहिलं होतं की संजीवचं गाणं तो अकरा-बारा वर्षांचा असताना पु. लं. नी प्रथम ऐकलं आणि त्यांना ते अतिशय आवडलं. पु. ल. म्हण